Thứ Sáu, 25 tháng 3, 2011

TRANH THÊU CHỮ THẬP VÀ LỊCH SỬ HÌNH THÀNH

Cross-stitch
Cross - stitch là một kiểu thêu phổ biến của hình thức thêu theo ô, trong đó những chữ X được sử dụng để hình thành 1 bức tranh. Cross - stitch thường được thực hiện trên những loại vải có nống đều như evenweave fabric( vải thô) để giúp các mũi thêu được đều đăn cả về hình thức lẫn kích cỡ. Kiểu thêu chữ X này còn được gọi là thêu - chữ - thập – theo ô để giúp phân biệt với các kiểu cross - stitch khác. Đôi khi nó được thực hiện trên những hình in sẵn trên vải (stamped cross-stitch); người thêu chỉ cần thêu chữ thập lên trên những mẫu in sẳn 1 cách rất đơn giản.
Lịch sử
Cross - stitch là một trong những kiểu thêu lâu đời nhất trên thế giới. Rất nhiều bảo tàng dân gian trưng bày những mẫu vải vóc được trang trí bằng những mũi thêu chữ thập, đặc biệt là những nước Lục địa Châu Âu và Châu Á.
Hai bức thêu khổng lồ theo mẫu hoa lá và hình khối bằng tơ sồi màu đen và đỏ trên vải linen ( vải lanh)  là đặc điểm của những bức tranh thêu dan gian ở các nước phương Đông và trung Âu.
Ở Mỹ mẫu cross - stitch cổ nhất hiện đang được lưu giữ tại tòa Pilgrim, thành phố Plymouth, bang Massachusetts. Mẫu thêu được tạo bởi Loara Standish, con gái của thuyền trưởng Myles Standish vào khoảng năm 1653.
Những mẫu thêu với nhiều màu sắc giống như tranh vẽ mà chúng ta biết ngày nay là sự phát triển từ những mẫu thêu màu Berlin wool work vào khoảng giữa thế kỷ 19.
Cross - stitch hiện đại
Miêu tả kỹ thuật
Cross - stitch thường được thêu trên enven-wear fabric ( vải thô), chất liệu linen hay cotton, theo những mẫu chart có sẵn. Có thể thay đổi kích thước những tấm thêu này bằng việc dùng những vải thêu có kích cỡ ô khác nhau. Bên cạnh kiểu thêu chữ X toàn bộ ô, những kiểu thêu ¼, ½ , ¾  và backstitches, knotted  stitches cũng thường được sử dụng.
Sử Dụng
Theo truyền thống, người ta thường thêu chữ thập trang trí  trên các vật dụng như khăn rửa bát, khăn trải bàn, và khăn lót để dưới bát ăn ( Chỉ 1 phần nhỏ của các vật dụng này được thêu, ví dụ như viền ngoài của chúng).
Có rất nhiều “ Hội chữ thập” trên khắp nước Mỹ và Châu Âu mở những lớp học, những dự án liên kết, dùng tiền kiếm được từ các sản phẩm thêu để làm từ thiện và tạo điều kiện cho các nghệ nhân thêu ở khắp mọi miền có cơ hội gặp gỡ giao lưu với nhau.
Chỉ thêu
Ngày nay loại chỉ thêu phổ biến nhất là chỉ thêu bằng cotton (cotton floss). Đây là loại chỉ được làm từ cotton ngâm kiềm, bao gồm 6 sợi tơ được xoắn hờ vao nhau và có thể dễ dàng tách dời. Các loại chất liệu khác được dùng đó là cotton ngọc trai ( pearl cotton), chỉ hoa Đan Mạch(Danish flower thread), tơ và tơ nhân tạo. Chỉ hoa Đan Mạch là một sản phẩm  rất nổi tiếng và thường được nhắc đến trong các tác phẩm văn học của đất nước Đan Mạch. Đôi khi những loại chỉ len, chỉ kim loại, hoặc các loại chỉ đặc biệt được sử dụng để tạo nên điểm nhấn và  vẻ đẹp cho tác phẩm thêu.
Kích cỡ của chỉ thường được lựa chọn sao cho những mũi thêu có thể che phủ kín tấm vải nền, tạo nên hiệu ứng như 1 bức thảm thêu. Trong 1 số trường hợp, đặc biệt là trong các tác phẩm thêu 1 màu, sợi chỉ thường mảnh hơn để giúp người xem dễ dang nhận ra những đường chữ thập thêu đơn lẻ trên vải nền. Kỹ thuật này với có thể được dùng kết hợp với Blackwork.
Vải
Vải thêu chữ thập vô cùng đa dạng, và thường được phân loại dựa vào “ ô chỉ” hay số lượng sợi chỉ thêu cần dùng trên mỗi inch. Ví dụ, một mảnh vai thêu 32 ô có 32 sợi chỉ thêu mỗi inch. Vải thêu cũng có thể được nhận diện bằng các thớ vải ( nống vải), trong đó cotton và linen là phổ biến nhất. Nhóm vải thêu được sử dụng nhiều nhất bao gồm: Aida, Linen, Even Weave (Plain Weave), Hardanger, và Hand Dyed Specialty Fabrics. Mỗi loại vải khác nhau có kết cấu khác nhau,có bề mặt và độ bắt sáng riêng biệt. Thậm chí mùi của chúng cũng khác nhau tùy thuộc vào việc chúng được làm ra từ chất liệu gì được nhuộm như thế nào.
Màu sắc của vải vô cùng đa dạng phong phú. Những màu như: trắng, trắng nhạt, màu mộc, màu kem và những màu biến thể của màu trắng là sẵn có nhất và được sử dụng nhiều nhất.
Có rất nhiều các Website về cross - stitch đưa ra mẹo hay cho để người học thêu, giúp họ lựa chọn loại vải sao cho phù hợp với từng mẫu thêu khác nhau.
Vải Aida là một trong những loại được sử dụng phổ biến nhất  trong cross - stitch, trong đó loại 14 ô được dùng nhiều nhất với số màu thêu lớn nhất. Loại vải 100% cotton này bao gồm những ô vuông nhỏ đều nhau làm cho việc đếm ô và thêu trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Aida thường có từ 6 ô đến 18 ô. Vì những ô vuông đều nhau như vậy nên, loại vải này thường được thêu “ over one” nghĩa là mỗi 1 chữ X ( Chữ thập đầy đủ) sẽ phủ kín 1 ô hình vuông.
Một loại vải nữa cũng được sử dụng rộng rãi là vải linen.  Được làm từ chất liệu tự nhiên, vải linen bắt  màu nhuộm khá tốt. Loại vải này thường có số ô khá lớn ( 28, 32 hoặc hơn thế) và thường được thêu “over two”, nghĩa là mỗi chữ X( một chữ thập đầy đủ) phủ kín 1 ô vuông bao gồm 2 sợi chỉ. Không giống như vải Aida và Even Weave ( vải thô), vải linen có nống không đều nhau lắm, những sợi chỉ thêu cũng khác nhau về độ dày và khoảng cách.
Những loại vải khác như vải bông chéo (denim) hay lông cừu ( fleece) có thể được sử dụng trong cross - stitch khi nó được dùng để trang trí cho quần áo.
Bên cạnh chất liệu vải, chữ thập có thể được thêu trên các chất liệu khác như Plastic canvas, vinyl weave, và perforated paper.
Mẫu thêu và những nhà thiết kế mẫu thêu
Chữ thập thường được thêu theo 1 mẫu có sẵn gọi là “ chart”. Một chart có thể bao gồm trọn gói từ vải thêu, chỉ, đến những bộ dụng cụ cần thiết kèm theo. Bạn có thể tìm thấy những thứ này trong các cửa hàng chuyên bán đồ thêu, các shop bán đồ lưu niệm và shop online.
Có rất nhiều những nhà thiết kế mẫu cross - stitch nổi tiếng trên khắp nước Mỹ và Châu Âu. Nhiều người trong số họ duy trì những trang web và giữ liên lạc với những khách hàng, mặc dù những mẫu thêu thường được bày bán tại các shop và các kênh phân phối nhiều hơn. Ở nước Anh và Châu Âu có các tạp chí chuyên về thêu rất nổi tiếng thường xuyên đưa ra các mẫu thêu của các nhà thiết kế hàng đầu.
Sự ra đời của phần mềm thiết kế cross - stitch đã biến sở thích thiết kế của nhiều người trở nên dễ dàng hơn.
Rất nhiều công ty đã chuyển đổi các bức ảnh thành các mẫu cross - stitch, và họ có thể bán những màu chỉ cần thiết để thêu được mẫu đó thành 1 bộ sản phẩm, hoặc liệt kê ra các màu tiêu chuẩn để khách hàng mua. Thêm vào đó, 1 vài chương trình phần mềm máy tính có thể tạo ra các mẫu thiết kế tương tự từ những bức ảnh kĩ thuật số hoặc các bức ảnh scan.
Các kiểu thêu liên quan
Những kiểu thêu khác cũng thường được sử dụng trong cross - stitch là thêu ¼, ½, ¾ và backstitches.
Cross - stitch thường được kết hợp cùng các kiểu thêu khác. Kiểu thêu này thường được dùng trong thêu thảm (crewel embroidery) cũng như trong needlepoints.
Một dạng chuyên dụng của kiểu thêu sử dụng chữ thập là Assisi embroidery.
Có rất nhiều kiểu thêu liên quan đến cross-stitch được sử dụng từ những ngày đầu tiên. Nổi tiếng nhất là Italian cross-stitch, long-armed cross-stitch, Ukrainian cross-stitch và Montenegrin stitch. Kiểu thêu Italian cross-stitch và Montenegrin stitch có thể đảo ngược, tức là 2 mặt của bức thêu đều giống nhau. Những kiểu thêu này hơi khác hơn 1 chút so với cross - stitch truyền thống. Hai mặt của tấm thêu thoạt nhìn giống hệt  như cross - stitch thông thường, nhưng khác 1 điểm là chúng có thể đảo ngược. Thường thì kiểu thêu phức tạp này có ít người biết nhưng chúng vẫn được các nghệ nhân thêu giàu sáng tạo và ưa thích sự khám phá sử dụng.
Cross - stitch đôi, còn được biết đến như Leviathan stitch hay Smyrna cross stitch kết hợp giữ mũi cross - stitch thông thường với mũi cross - stitch thằng đứng.
Cross - stitch thường được kết hợp với những kiểu thêu phổ biến khác như Hardanger embroidery hay blackwork embroidery. Cross - stitch cũng có thể được phối hợp với các canvaswork hay drawn thread work, Beadwork và những đồ trang trí như vảy kim tuyến, bùa(charms), những chiếc khuy nhỏ, và các loại chỉ thêu đặc biệt.
Một điều thú vị là thêu chữ thập lại xuất hiện trên những tấm thổ cẩm , những bộ váy áo trang phục của người H'mong, người Dao.. của Việt Nam.
Hiện nay , Thêu chữ thập hiện nay đã không còn xa lạ với nhiều chị em Việt, nó là một thú vui rất “con gái “ và có sức lan toả khá mạnh mẽ ở mọi đối tượng, từ học sinh sinh viên, giới văn phòng và thậm chí cả với những phụ nữ có tuổi với đôi mắt không còn tinh nhanh nữa.
Muốn khám phá về bộ môn thêu này, các bạn có thể tới cửa hàng WODE cross stitch. Tại đây bạn sẽ có thể mua được những sản phẩm thêu từ đơn giản nhất như móc khoá , ví đựng thẻ ATM đến những tác phẩm có kích thước rất lớn mang tính nghệ thuật cao.
Nếu bạn chưa hề thêu chữ thập , bạn đừng ngại ngần học thêu nó bởi chỉ với 15 phút tìm hiểu với sự giúp đỡ của nhân viên tại đây, bạn sẽ hoàn toàn làm chủ tác phẩm của mình. Có lẽ chính vì sự đơn giản trong phương pháp thêu này đã tạo nên sức lan toả và hấp dẫn của nó đến vậy .

1 nhận xét:

  1. bài viết rất hữu ít, vui lòng cho hỏi địa chỉ đến phòng tranh ở đâu vậy ?

    Trả lờiXóa